Quản trị quản lý và lãnh đạo

Trường phái coi trọng quản trị và coi khinh quản lý này cực đoan đến mức chê bai cả những công cụ quản lý (management tools) mà cả thế giới đang dùng như KPI, BCS (Balanced Scorecard), OGSM, ERP, JIT (Just In Time), ISO, TQM…, và xem chúng như những thứ vô bổ, thậm chí gây hại…

Tôi tò mò tìm hiểu xem trường phái này coi trọng quản trị vậy thì họ hiểu quản trị như thế nào. Hóa ra, tất cả những thứ họ mô tả về quản trị lại KHÔNG HỀ LÀ QUẢN TRỊ, mà nếu gọi đích danh thì là LÃNH ĐẠO (leadership).

Họ dùng những yếu tố của lãnh đạo như chọn đúng việc (right things), tạo động lực cho nhân viên (motivation), phát triển con người (developing people), xây dựng văn hóa tổ chức (corporate culture), gắn kết đội ngũ, tầm nhìn, triết lý kinh doanh, tính gương mẫu… để GÁN CHO QUẢN TRỊ và xem đó là mới là những yếu tố quan trọng. Còn những thứ thuộc về quản lý như sơ đồ tổ chức, quy trình vận hành, các ma trận phân quyền, hệ thống kế hoạch, hệ thống báo cáo, các công cụ BSC, OGSM, KPI, thậm chí ERP…. đều là vớ vẩn và không đóng góp gì cho sự phát triển của cty (!?)

Trong bài viết này, tôi muốn chia sẻ quan điểm từ trải nghiệm của mình để mọi người có thêm góc nhìn về 3 khái niệm quản trị, quản lý, và lãnh đạo, nhằm tránh cái nhìn cực đoan, kỳ thị đối với quản lý – thứ chiếm vai trò CỰC KỲ QUAN TRỌNG trong bất kỳ tổ chức, cty nào!

———–

Sự nhầm lẫn giữa hai khái niệm QUẢN TRỊ CÔNG TY (Corporate Governance), và QUẢN LÝ CÔNG TY” (Corporate Management) là khá phổ biến; và ngay cả ngôn ngữ báo chí hay chủ đề của các diễn đàn hội thảo, nơi có sự tham dự của các chuyên gia, cũng thường hay bị nhầm lẫn giữa hai khái niệm này.

QUẢN TRỊ CÔNG TY, hay “Các nguyên tắc quản trị công ty” (Principles of Corporate Governance) đề cập đến những vấn đề “cao hơn” công tác quản lý điều hành thường nhật của một CEO (giám đốc/ tổng giám đốc) và các cấp quản lý trong công ty, và thường tập trung vào những hoạt động liên quan đến khuôn khổ pháp lý, điều lệ công ty, quyền lợi cổ đông (shareholders) và các bên liên quan (stakeholders), đại hội đồng cổ đông, hội đồng quản trị, ban kiểm soát, vấn đề minh bạch trong hoạt động công ty…

Trong khi đó thì QUẢN LÝ CÔNG TY (Corporate Management) tập trung vào nhiệm vụ quản lý (chiến lược, mô hình, cơ cấu, marketing, thương hiệu, bán hàng, tài chính, kế toán, nguồn nhân lực, sản xuất, cung ứng, quản lý chất lượng…) và hoạt động điều hành hàng ngày (daily operations).

Cần hiểu rằng, cả quản trị lẫn quản lý đều cần đến nguyên tắc (principles), quy tắc (rules), luật lệ, quy chế, phương pháp kiểm soát…., và đều là những công việc mang tính KHOA HỌC (science). Trong khi đó thì lãnh đạo (leadership) lại thiên về NGHỆ THUẬT (art). Tất nhiên, nhà quản trị hay nhà quản lý đều ít nhiều phải có tố chất lãnh đạo, và phải có nghệ thuật lãnh đạo.

Lãnh đạo là chỉ ra những việc đúng để làm (do right things), còn quản trị và quản lý là làm đúng cách, đúng phương pháp (do things right). Quản trị về bản chất là quản lý, nhưng ở tầm vĩ mô hơn, tập trung vào các nguyên tắc, quy tắc, luật lệ, chuẩn mực vận hành, ví dụ các nguyên tắc quản trị công ty (Corporate Governance Principles, thường viết tắt là CGP)…, còn quản lý tập trung vào công tác quản lý (management), điều hành hàng ngày (daily operations).

Trong khi đó, lãnh đạo thì tập trung vào tầm nhìn (vision), định hướng (direction), sức thu hút, ảnh hưởng, nghệ thuật dùng người (đúng người, đúng việc, đúng thời điểm, đúng nơi…), và dẫn dắt đội ngũ bằng chính đạo đức, uy tín, nhân cách của người lãnh đạo…

Quản lý không đồng nhất với quản trị, quản trị không đồng nhất với lãnh đạo; và lãnh đạo không đồng nhất với quản lý. Ba thứ này tuy khác nhau, nhưng lại liên quan mật thiết với nhau, và có sự chồng lấn lên nhau…

Để cho dễ hiểu, quản trị như thiết kế thể chế và hiến pháp của một nước để “trị vì” (governance); quản lý như xây dựng và tổ chức thực thi luật pháp và các quy định dưới luật để vận hành đất nược (operations); lãnh đạo là nghệ thuật thu phục nhân tâm, dùng người, và dẫn dắt nhân dân…